خودمراقبتی فعالیتی است که مردم برای تامین، حفظ و ارتقای سلامت خود انجام می‌دهند، اما گاهی این مراقبت به فرزندان، خانواده، دوستان و جامعه پیرامونی هم گسترش پیدا می‌کند. ریشه و منشاء بسیاری از بیماری‌ها، نداشتن سبک زندگی سالم و عدم مراقبت از خود است در حالی که خودمراقبتی کم هزینه ترین و پرسود ترین اقدام برای ارتقاء سلامت است
خودمراقبتی در دوران کرونا
دکتر علی سیلمانی، عضو هئیت علمی دانشکده علوم پزشکی مراغه درگفت‌وگوی  اختصاصی با روابط عمومی دانشکده، با اشاره به اهمیت خودمراقبتی اجتماعی در روزهای سخت کرونایی اظهار کرد: کرونا یک شوک‌ اجتماعی بود که تمام ابعاد زندگی انسان‌ها را تحت تأثیر خود قرار داده است و مفهوم خودمراقبتی اجتماعی در این زمان‌ بیشتر از هر زمان دیگری معنا می‌یابد.
 
وی اظهار نظر کرد: در این روزها همه انسان‌ها اعم از بزرگترها، کوچک‌ترها، دانش‌آموزان، دانشجویان، والدین و خانواده‌ها بیشتر از اینکه به کیفیت امکانات مادی زندگی خود توجه کنند، به فکر مدیریت خود در مواقع بحران و پیشگیری از ابتلا به بیماری هستند.
 
دکتر سلیمانی خودمراقبتی را مسئولیتی داوطلبانه دانست و بیان کرد: خودمراقبتی شامل چهار بخش جسمی، عاطفی، اجتماعی و معنوی است که به صورت زنجیروار به هم متصل و به هیچ‌وجه از هم جدا نیستند.
 
وی اولین بخش از خودمراقبتی را خودمراقبتی جسمی برشمرد و گفت: اغلب بیماری‌های عفونی و محیطی که اپیدمی و همه‌گیر هستند همانند ویروس کرونا، در برابر یک جسم سالم و قوی عاجز هستند و افرادی که از جسمی بارور و قوی برخوردار هستند کمتر به مشکلات جسمی و بیماری‌های روحی و جسمی دچار می‌شوند. ورزش مداوم، رژیم غذایی سالم، قرار گرفتن در محیط‌های آرام و به دور از هرگونه آلودگی‌های فیزیکی، خواب منظم، استراحت کافی کمک شایانی به تعادل فیزیکی و روانی می‌کند و همچنین تأثیر بسزایی در سلامت جسم و روان آدمی خواهد داشت.
 
خود مراقبتی به ۵ دسته خود مراقبتی جسمی، روانی، عاطفی، اجتماعی و معنوی تقسیم بندی شده است.
 
عضو هیئت علمی دانشکده گفت: در خود مراقبتی جسمی به رعایت مواردی چون خوردن منظم غذای سالم مانند صبحانه، ناهار، شام و میان وعده های سالم و همچنین مصرف ۵ وعده میوه و سبزی در روز، انجام ورزش روزانه مانند پیاده روی، دویدن، شنا، ورزش های رزمی، انجام معاینات پزشکی ادواری و منظم پیشگیرانه، دریافت خدمات و مراقبت های پزشکی مورد نیاز، استراحت کافی هنگام بیماری، انجام فعالیت های جسمی منظم، داشتن خواب و استراحت کافی، رعایت پوشش مناسب و بر اساس فصول سال، رفتن به تعطیلات، اجتناب از وسایل، لوازم و رفتارهای پر خطر، ماسک زدن و رعایت دستور العمل های بهداشتی در شرایط فعلی ویروس کرونا و تکمیل واکسیناسیون اشاره می کند.
 
وی ادامه داد: در خود مراقبتی روانی، احساس ارزش، خوشبینی و امید، احساس اعتماد به نفس کافی، اختصاص وقت و زمان روزانه برای تفکر و تأمل، انجام اقدامات لازم برای کاهش تنش و استرس، توجه به تجارب، آرزوها، افکار و احساسات خود، اختصاص زمان مناسب برای رفتن به دامن طبیعت، مراجعه به روان پزشک یا روان شناس در صورت بروز مشکل یا ناراحتی روانی ملاک و معیار است. خود مراقبتی عاطفی هم به کلیه اقدامات و فعالیت هایی نظیرعوامل مهربانانه با خود و دیگران، افتخار به خود، گریه کردن درمواقعی که لازم است، جستجوی چیزهایی برای خندیدن، بیان خشم خود به روشی سازنده، اختصاص وقت برای بودن در کنار والدین و برادر و خواهر، مطالعه کتاب هایی که دوست شان داریم؛ اطلاق می شود.
در خود مراقبتی معنوی هم به اختصاص زمان روزانه برای عبادت و نیایش، تلاوت و شنیدن آیات قرآن، انجام کارهای خیر، کمک به نیازمندان، شکرگزاری نعمت های الهی و شرکت در مراسم و مناسک دینی و مذهبی تاکید دارد.
 
خود مراقبتی اجتماعی که یکی از ابعاد مهم خود مراقبتی است، کارشناسان سلامت معتقدند باید به مواردی چون برقراری ارتباط با خانواده و حضور در کنار افراد مورد علاقه، معاشرت با دوستان و همکاران، خوردن ناهار یا میان وعده روزانه با دوستان و همکاران، گفت و گوی روزانه با دوستان و همکاران، اختصاص وقت کافی برای انجام کامل امور محوله خانواده و همکاران، تعیین حد و مرز خود با دوستان و همکاران و مشارکت و عضویت در انجمن های مردم نهاد توجه شود.
 
مسولیت اجتماعی در دوران کرونا
دکتر سلیمانی عضو هئیت علمی دانشکده علوم پزشکی مراغه دراین باره گفت:  برای رسیدن به یک آرامش نسبی در یک اجتماع، ضروری ترین نکته، توجه به رعایت حقوق افراد است؛ چرا که رعایت حقوق متقابل افراد در اجتماع، خود یک حق الناس محسوب می شود. 
عضو هیئت علمی ادامه داد: محدوده اخلاقی که بر عهده هر فرد در اجتماع گذاشته می شود به این خاطر است که با شناخت و رعایت وظایف آن در جامعه اعتدال بیشتری ایجاد شود و اگر چه شاید این محدودیت یک قانون الزام آور نباش اما با این نگاه می توان مسئولیت پذیری اجتماعی را نیز مهم دانست و ارتقاء بخشید.
از سویی دیگر یک شهروند خوب می داند که در کنار زندگی فردی اش یک زندگی اجتماعی نیز وجود دارد و با قبول کردن وظایفش شرایط بهتری برای خود و دیگران فراهم می کند.
کرونا و یا هر حادثه طبیعی و غیر طبیعی دیگر آزمونی است که در آن توانایی یک جامعه در برابر مسئولیت پذیری اجتماعی و رعایت حقوق دیگران سنجیده می شود، لیکن هر فرد در جامعه باید به این باور برسد که ضمن رعایت نکات بهداشتی فردی و اجتماعی زمینه سلامت خود و دیگر افراد جامعه را متعهد شده و فراهم نماید.
امروزه جامعه در شرایط اضطراری مبارزه با کرونا قراردارد و بیش از هر زمان دیگری لازم است تا افراد به رعایت حقوق یکدیگر در حفظ سلامت و امنیت اجتماعی اهمیت قائل باشند و بدون شک در این شرایط رعایت نکات بهداشتی یک فریضه واجب دینی و عمل به توصیه ها و آموزه های قرآنی است.
تأمین امنیت به ویژه امنیت بهداشتی و سلامت روح و روان افراد یک جامعه به خصوص در شرایط فعلی شیوع کرونا اهمیت ویژه ای دارد و باید دانست که با رعایت شرایط اجتماعی  و اصول بهداشتی کنترل بیماری تجلی پیدا می کند.